کولر گازی درصنعت تهویه و تبریداز جایگاه خاصی برخوردار است زیرا به سرعت از گرمای محیط می‌کاهد. برخلاف کولرهای آبی، رطوبت را افزایش نمی دهد. ازاین جهت برای محیط های شرجی بسیار مناسب است. کولرهای گازی معمولا در دو مدل ساخته می شوند:
- کولرهای یک تکه یا پنجره‌ای
- کولرهای دو تکه یا اسپلیت
کولرهای یک تکه دیواری ، یا پشت پنجره‌ای ، خیلی متداول و مورد توجه می‌باشند و به آسانی در داخل قاب پنجره نصب می‌شود.
ساختمان کولرهای گازی
در کمپرسور کولرهای گازی دو مکانیسم بکار گرفته شده است. نوعی از این کمپرسورها ازپیستون و میل لنگ طراحی شده‌اند. اما نوع دیگری از کمپرسورها فاقد میل لنگ و پیستون بوده و روتور در حال چرخش (به واسطه فرم خاص) گاز را از مسیر ورودی مکیده و آن را وارد لوله رفت می‌سازد این نوع کمپرسورها را کمپرسورهای دورانی می‌نامند. در کولرهای گازی از دو پروانه استفاده می‌شود که عموما بر روی یک محور اصلی سوار شده‌اند. یکی از پروانه‌ها هوا را از مجرای ورودی مکیده وبا وزش آن، کندانسور ، گرما را به محیط خارجی منزل یا محل کار می‌راند، پروانه دوم که به قسمت جلوی موتور فن متصل است هوا را از مجرای ورودی مکیده و با وزش آن از میان اواپراتور ، سرما را به محیط وارد می‌سازد.
در کولرهای دو تکه ، کمپرسور و کندانسور در واحدی به نام یونیت خارجی تعبیه شده‌اند. این واحد در خارج از ساختمان نصب می‌شود. واحد تبخیر یااواپراتور و شیر انبساط نیز در یک واحد بنام یونیت داخلی تعبیه شده‌اند. کولرهای دو تکه عموما دارای دستگاه کنترل از راه دور می‌باشند. هوا درجهت ورود به محیط منزل یا محل کار از دریچه مخصوصی که به خروجی هوا معروف است میگذرد. به منظور جلوگیری از ورود گرد و غبار و موارد مشابه به داخل محیط منزل یا محل کار ، پشت خروجی هوا ، فیلتر سیمی یا اسفنجی تعبیه می شود.
گاهی ممکن است بر اثر عدم تنظیم ترموستات و یا ازدیاد گاز شارژ شده اواپراتور و یا قسمتی از لوله برگشتی برفک یا یخها ذوب شوند و درنتیجه آب ازجدارهای کولر سر ریز کند. برای پیشگیری از این مشکل ترتیبی اتخاذ شده است که درصورت بروز حالت فوق ، آب به خارج از کولر هدایت شود. این وظیفه بر عهده سینی زیرکولر است. در گوشه‌ای از سینی ، لوله مخصوصی تعبیه شده که این آبها از آن خارج می‌شود. برای جلوگیری از ریزش آب ، عموما به لوله مذکور شیلنگی متصل می‌شود و باقرار دادن آن بر روی سطح زمین از پراکنده شدن ذرات آب در محیط جلوگیری می‌شود.
نحو ه سرما سازی در کولر گازی
چگونگی ایجاد سرما در بسیاری از وسایل سرماساز مانندکولر،یخچال،آب سرد کن و … مشابه است ، در کولر گازی ،همانندیخچال، ازتبدیل گاز به مایع بوسیله افزایش فشار و در نتیجه تولید سرما که در اثرتبدیل مایع به گازایجاد می‌شود برای رسیدن به هدف مورد نظر (خنک نمودن محیط) استفاده می‌کنند. در کولر گازی کندانسور بوسیله هوای دمیده شده بر روی آن گرمای لازم را از دست داده و گرما به محیط منتقل می‌شود و هوای گذرنده از اواپرتور سرد شده و محیط داخلی را سرد می‌کند.
ا توجه به اهمیت روزافزون مصرف بهینه انرژی و وجود کولرهای با گرید های مختلف انرژی در بازار، توضیحاتی درباره روشهای آزمون کولر گازی وچگونگی محاسبه گرید انرژی ارائه می شود. برای آزمون عملکرد و میزان مصرف انرژی یک کولرگازی دو روش رایج وجود دارد که در استاندارد بین المللی مربوطه نیز به این دو روش اشاره شده است.
روش کالریمتری(گرماسنجی): در این روش با استفاده از تجهیزات گرماسنجی میزان گرمایی که کولر می تواند از محیط بگیرد تعیین می شود. برای عمل خنک سازی کولر، انرژی الکتریکی مصرف می شود که با تقسیم میزان انرژی گرماسنجی شده بر میزان انرژی الکتریکی مصرف شده، شاخص مصرف انرژی (EER) محاسبه می گردد.
روش آنتالپی هوا: در این روش با استفاده از تغییرات آنتالپی هوای محیط و انرژی الکتریکی مصرف شده ، شاخص مصرف انرژی محاسبه می شود. روش کار بر اساس اختلاف آنتالپی هوای ورودی به کولر و هوای خروجی از آن می باشد. میزان اختلاف آنتالپی، با اندازه گیری نرخ هوای خارج شده از کولر و اختلاف دمای هوای ورودی و خروجی کولر محاسبه می گردد. لازم به ذکر است که آنتالپی نقاط مورد نظر با توجه به خواص هوا(دما، میزان رطوبت و چگالی) و با استفاده از جدول سایکرومتریک هوا محاسبه می گردد. در نهایت اختلاف آنتالپی نقاط کاری مورد نظر محاسبه شده و با در نظر گرفتن میزان انرژی الکتریکی مصرف شده، شاخص مصرف انرژی محاسبه می گردد. گرید مصرف انرژی بر اساس این شاخص تعیین شده و پس از تأیید مراجع ذیصلاح بر روی برچسب انرژی کولر درج میگردد. در آزمایشگاه صرفه جویی انرژی سابا از روش آنتالپی هوا برای آزمون کولر های گازی استفاده می شود.
