مصرف خوراکی سبزی و میوه جات به دلیل دارا بودن انواع ویتامین ها و مواد معدنی فراوان، برای حفظ سلامتی انسان بسیار مفید است و در برخی موارد، دارای خواص درمانی است

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز به نقل از ماهنامه دام، کشت و صنت ، اهمیت مصرف این گونه مواد غذایی به حدی است که در صورت عدم استفاده از آنها عوارض منفی زیادی را برای انسان به دنبال دارد

علیرغم فواید فراوان میوه و سبزی برای تقویت سلامت، چنانچه تولید آنها با رعایت اصول بهداشتی همراه نباشد، مصرف خوراکی این نعمات الهی، می تواند منشاء بسیاری از بیماریها در انسان باشد

امروزه با پیشرفت علوم و بکارگیری روش های نوین در تولید محصولات کشاورزی، استفاده از مواد شیمیایی برای افزایش تولیدات زراعی و باغی بسیار رایج است، به طوری که گاهاً استفاده بی رویه و غیراصولی این گونه مواد در کشاورزی جان انسانها را به مخاطره می اندازد

در گذشته به لحاظ عدم شناخت و استفاده نکردن از مواد شیمیایی، محصولات کشاورزی تولیدی ارگانیک (طبیعی) محسوب می شد و مصرف آنها توسط انسان فاقد هرگونه خطری بود و مردم بدون دغدغه مورد استفاده خوراکی قرار می دادند

در حال حاضر به لحاظ تعدد مواد شیمیایی نظیر انواع سموم دفع آفات نباتی و کودهای شیمیایی و مصرف بی رویه آنها توسط تولیدکنندگان محصولات کشاورزی، سلامتی انسانها دچار تهدید جدی گشته است و متاسفانه هیچ کس هم پاسخگوی این گونه مسایل نمی باشد

علاوه بر اینها در حواشی شهرهای بزرگ و از جمله اراضی جنوب شهر تهران، عمده سبزیجات با استفاده از فاضلاب و پساب های شهری تصفیه نشده تولید می گردد. این گونه اراضی که با فاضلاب آبیاری می شود زمینه سیاه و کثیفی را به خود می گیرد، در همین زمین ها سبزیجات با جذب مواد مضره تولید شده و بدون هر گونه نظارتی به بازار مصرف عرضه می شود

مردم نیز بی خبر از چگونگی تولید، این گونه سبزیجات را خریداری و مصرف می نمایند. تولید خیار و گوجه فرنگی در هوای آزاد، جای خود را به تولید در گلخانه های پلاستیکی و شیشه ای داده است

عملکرد محصول در گلخانه به دلیل قابلیت کنترل عوامل محیطی و مهیا بودن فضای مناسب رشد و نمو چندین برابر عملکرد در محیط باز است ضمن اینکه تولید گلخانه ای در چهارفصل سال به شرط رعایت نکات لازم امکان پذیر می باشد. البته این پدیده نقطه قوتی است که می بایست مدنظر قرار گیرد و در تولیدات کشاورزی از آن استفاده شود اما با رعایت مصلحت جامعه و ملحوظ داشتن سلامت مردم که در اولویت اول قرار دارد

عده ای از گلخانه داران که خیار و گوجه فرنگی تولید می کنند و شاید با نحوه استفاده از سموم آشنا نیستند، از کاشت تا مرحله برداشت محصول چندین و چندبار، بدون در نظر گرفتن دوره ماندگاری سموم مبادرت به انجام سمپاشی در گلخانه می نمایند و محصولات تولیدی را با شکل و ظاهری مطلوب و مشتری پسند به بازار عرضه می کنند

این در حالی است که باقیمانده سموم هنوز در نسوج این گونه سبزیجات وجود دارد و مردم نیز غافل از هر اتفاق حتی خیار را شستنه و با پوست مورد تغذیه قرار می دهند. استفاده خوراکی از این گونه تولیدات موجب بروز اختلالات جسمانی و حتی روانی در انسان می شود. شیوع انواع سرطا ن ها و سایر بیماری های انسانی که امروزه شاهد آن هستیم چه بسا به علت این گونه سهل انگاری ها باشد

تولیدکنندگان محصولات زراعی و باغی، لازم است با عواقب وخیم استفاده بی رویه از سموم نه تنها آشنا شوند، بلکه در مواردی از انجام عملیات سمپاشی با استفاده سمومی که دارای خاصیت ماندگاری زیاد می باشد منع گردند

از طرفی نباید اجازه داد هر فرد ناآگاه از چگونگی رعایت موارد فنی به احداث گلخانه مبادرت ورزد و سلامتی جامعه را به خطر اندازد. علاقمندان به تولید محصولات گلخانه ای خوراکی بایستی ضوابط بهداشتی را برای حفظ سلامت مردم رعایت کنند

لازم به ذکر است که سمپاشی های بی رویه و خارج از موارد توصیه شده در مزارع و باغات کشور به وفور مشاهده می گردد.

با این اوصاف چنین استنباط که جلوگیری از این گونه مسائل و همچنین افزایش فرهنگ عمومی در ارتباط با موضوعات مورد بحث به عهده چه سازمان یا ارگانی است؟ آیا وزارتخانه یا وزارتخانه های خاصی مسئول پی گیری چنین مسائلی هستند؟ براستی وظیفه رسانه ملی در جهت آگاهی بیشتر مردم در این خصوص چیست؟

در هر حال چون سلامت جامعه مدنظر است، بایستی موضوع مطرح شده قویاً مورد توجه مسئولین ذیربط قرار گرفته و برنامه ریزی های لازم صورت پذیرد

ارائه پیشنهادات و راهکارهای زیر شاید بتواند تا حدی مشکلات موجود در زمینه تولید محصولات زراعی، غیربهداشتی را کاهش دهد

 توصیه استفاده از سموم در موارد کاملا اضطراری
در صورت نیاز اضطراری به سمپاشی، حتی المقدور از سمومی که خاصیت ماندگاری کمتری دارند استفاده شود
آموزش و ترویج روش مبارزه بیولوژیک علیه آفات در مزارع و باغات
پرورش پرداتورها (مانند کفشدوزک) و پارازیت ها (مانند زنبور آسولکوس) و رهاسازی آنها در مزارع و باغات برای مبارزه با آفات
ایجاد محیط های مناسب برای فعالیت دشمنان طبیعی آفات و بیماریها
تشویق بخش خصوصی و حمایت دولت از دانش آموختگان کشاورزی خصوصا رشته گیاهپزشکی به منظور تاسیس آزمایشگاه پرورش حشرات مفید
آموزش و ترویج برقراری تناوب زراعی و نیز رعایت الگوی کاشت مناسب
فروش هر گونه سم به کشاورزان با ارائه نسخه صادره از سوی گیاهپزشکان و ارگانهای ذی صلاح
موظف نمودن گلخانه داران به عدم استفاده از سموم پایدار
تاسیس آزمایشگاه به منظور تشخیص میزان سم در نسوج میوه و سبزیجات در مبادی ورودی شهرها و یا میادین بزرگ میوه و تره بار که توزیع کننده می باشند
نمونه برداری از محموله های ورودی میوه و سبزی به میادین
صدور مجوز مصرف از سوی آزمایشگاه برای محموله های سبزی و میوه جات عاری از سم
عدم صدور مجوز تخلیه میوه و سبزیجات آلوده در میادین و معدوم نمودن آن
ایجاد تصفیه خانه به منظور تصفیه فاضلاب و پساب هایی که برای آبیاری مزارع مورد استفاده قرار می گیرد
استفاده از آب سالم و فاضلاب های تصفیه شده برای آبیاری مزارع سبزی در شهر های بزرگ
تشکیل کمیته کنترل بهداشتی سبزی و میوه در شهرها با عضویت ارگانهای ذی ربط به منظور نظارت بر انجام امور محوله

مهندس مسعود فرهمند ـ کارشناس کشاورزی