Elaeagnaceae
سنجـد گیاهی درختی است از خانواده سنجدیان
که در آب و هوای معتدل می‌روید. برگ‌های باریک و مخملی شکل و میوه‌هایی قهوه‌ای رنگ و خوراکی دارد که از هستهٔ آن در تهیهٔ برخی داروها استفاده می‌شود.
به فارسی بطور کلی سنجد ولی در مناطق گوناگون ایران دارای نامهای محلی است، در کردستان آن را «سرین چک»، در آذربایجان «ایده- ایکده» در اطراف تهران «پستانک» و در اصفهان «غب…یده بادام» گفته می‌شود.
در کتب سنتی با نام‌های «چوب‌دانه، نُقد، بُل» نامبرده شده‌است. این درخت را می‌توان با انبوه فراوان در شهرستان های جنوب خراسان و قهستانو منطقه اقلیددید.

سنجد به سرمای سخت زمستان مقاوم میباشد لیکن گرمای شدید تابستان را نمیپسندد
برگ سنجد شبیه بید، دراز، کرک‌دار، براق و متناوب و با دمبرگ‌های کوتاه میباشد. پشت برگ‌ها نقره‌ای‌فام و دارای دمبرگ کوتاه است.

میوه سنجد سته خوراکی است با مزه تقریباً ترش، شیرین و کمی گس به شکل بیضوی، گوشتدار، شبیه زیتون به رنگ زرد نارنجی مایل به قرمز. سنجد از نظر غذایی کم‌کالری و طبیعت آن سرد و خشک و یبوست‌آور است.
خواص و کاربرد
برگ درخت سنجد و میوه‌های خشک آن دارای قابض است، از گل‌های آن جهت معطر ساختن بعضی لیکورها استفاده به عمل می‌آید. جوشانده برگ درخت سنجد خاصیت جمع‌کنندگی و ضد اسهال دارد و داروی خوبی برای اسهال کودکان است. سنجد بادشکن و مقوی قلب است و سردرد را تسکین می‌دهد.

امروزه از درخت سنجد و میوه آن در صنایع غذایی، بهداشتی، دارویی، عطرسازی و صنایع چوب استفاده می‌شود. میوه‌ی این گیاه بسیار خوشمزه است.
سنجد وخواص شگف انگیز آن

سنجد گیاهی درختی است از خانواده ی سنجدیان که در آب و هوای معتدل می روید. برگ های باریک و مخملی شکل و میوه هایی قهوه ای رنگ و خوراکی دارد که از هسته ی آن در تهیه ی برخی داروها استفاده می شود.به فارسی به طور کلی سنجد نامیده می شود ولی در مناطق گوناگون ایران دارای نام های محلی است، در کردستان آن را ” سرین چک “، در آذربایجان ” ایده- ایکده ” در اطراف تهران ” پستانک ” و در اصفهان ” غبیده بادام ” گفته می شود.
در کتب سنتی با نام های ” چوب دانه، نقد، بل ” نام برده شده است.سنجد برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله، بیماری های دندان، اسهال، زخم معده و نیز جلوگیری از خون ریزی استفاده می شود.سنجد، یکی از چیدنی های سفره ی هفت سین است که اگر با خواص فراوان آن آشنا شوید حتما آن را در برنامه غذایی هر روز تان جای می دهید.سنجد میوه ای درختی است که به علت قابلیت سازگاری بالایی که با محیط دارد، می توان در بسیاری از مناطق جهان، آن را به عمل آورد.میوه ی سنجد دو نوع کوچک و بزرگ دارد که بزرگ آن دارای پوستی نازک و مغزی آردی تر است و به نام سنجد آردی معروف است. طعم این میوه مقداری گس است و دارای طبیعت سرد و خشک می باشد و از لحاظ غذایی کم کالری است.سنجد، دارای خواص دارویی و صنعتی مختلفی است.

یکی از خواص آن رفع کمبود ویتامین  سی بدن است و خوردن آن، از ورود عفونت به بدن پیشگیری می کند. خاصیت ضد التهابی دارد.* ضد اسهال و قابض است. جوشانده برگ سنجد، بهترین دارو برای اسهال کودکان است.* پودر هسته ی سنجد در درمان التهاب های حاد و مزمن کاربرد دارد و آرتروز را درمان می کند.* ضد تب و درد است.* بادشکن و مقوی قلب است و سردرد را تسکین می دهد.* از ریشه آن در صنعت عطرسازی استفاده می شود.* از گل آن برای التیام زخم استفاده می شود.* کم کالری و مقوی معده است.

سنجد پخته شده در روغن زیتون، درد مفاصل و خارش پوست را درمان می کند و برای رشد مو مفید است.سودمندی سنجد برای درمان آرتروز پژوهشگران به سودمندی استفاده از عصاره ی سنجد برای درمان آرتروز پی بردند. چند تن از پژوهشگران دانشگاه های علوم پزشکی بقیه الله ، شهید بهشتی و تهران، تأثیر قرص عصاره سنجد و استامینوفن را در کاهش درد ۱۲۰ بیمار مبتلا به آرتروز زانو با درد متوسط تا شدید بررسی کردند. بیماران به مدت ۷ هفته با قرص های عصاره سنجد و استامینوفن تحت درمان قرار گرفتند. بر پایه این بررسی که مشروح آن در مجله پزشکی کوثر منتشر شد، برای کاهش درد ناشی از آرتروز، استفاده از عصاره ی گیاهی سنجد موثرتر از استامینوفن است.سنجد در احادیثگوشتش گوشت می آورد، استخوانش استخوان می رویاند و پوستش پوست آور است. کلیه ها را گرم و معده را دباغی می کند و ایمن از بواسیر و ادرار قطره قطره است. ساق ها را نیرو می بخشد، جذام را ریشه کن می کند و برای تب سودمند است

میوه سنجد از زمانهای گذشته در سبد غذایی ایرانیان جا داشته و در اعیاد سنتی به آن توجهی خاص مبذول شده است.
امروزه از درخت سنجد و میوه آن در صنایع غذایی، بهداشتی، دارویی، عطرسازی و صنایع چوب استفاده می شود.

نام علمی سنجد است    elaeagnusan gastifolial
و رویشگاه این درخت بدلیل سازگاری آن با محیط های مختلف در اغلب نقاط کره زمین از جمله آمریکای شمالی، اروپای شرقی و غربی، آسیای مرکزی و شمالی و … است.
به طور کلی ۳ نوع درخت سنجد در دنیا وجود دارد که ۲ نوع هلاگنوس و هیپوفار در ایران موجودست. درخت سنجد هلاگنوس به دلیل درشتی میوه ، قامت بلند، نداشتن خار و برگهای پهن به درخت سنجد هیپورفیا برتری دارد. خواص درخت سنجد در تمام اندامهای آن منتشر شده است و ریشه، چوب، پوست و میوه آن دارای خواص دارویی و صنعتی متفاوتی است از پوست درخت سنجد یک ماده شیمیایی دارویی مهم به نام تتراهیدروآرمور – متیل – n استخراج می شود.
از برگ درخت سنجد آلکانویید استخراج می شود که در صنایع داروسازی کاربرد دارد. اسانس گل سنجد در صنایع داروسازی و آرایشی و عطرسازی بکار می رود.
میوه سنجد دارای ۳ قسمت برون بر (پوست قهوه ای رنگ)، میان بر (آردی شکل) و درون بر (هسته چوبی و سفت آن) است که قسمت میان بر و درون بر آن دارای ارزش غذایی فراوان است. در قسمت میان بر ۲ نوع قند گلوکز و فروکتوز، ۷ نوع چربی اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد.
در قسمت درون بر سنجد ۱۷ نوع آمینواسید و مقداری پروتئین وجود دارد که هر یک از این آمینواسیدها خواص دارویی بسیار مفیدی دارند بطوری که می توان گفت میوه سنجد یک میوه دارویی صفراست. این میوه در طب سنتی به عنوان تانن قابض است بنابراین در معالجه بیماریهای دندان، لثه و اسهال و در درمان زخم معده موثر است و می تواند از خونریزی جلوگیری کند.
اگر آرد و هسته میوه سنجد با هم آسیاب شود مصرف خوراکی آن بیماری آرتروز را درمان می کند. مصرف سنجد برای درمان و جلوگیری از عوارضی مثل «قی»، اسهال صفراوی، زخم روده، سرفه های حاد گرم، سردرد و اثر رطوبت نافع است. سنجد مقوی قلب و برطرف کننده تب و لرزهای سرد در بیماریهای سینه مثل تنگی نفس، زخم ریه و عوارض دماغی محسوب می شود.
سنجد برای درمان بیماری های کبدی مانند زردی و یرقان مفید است و سنجد پخته شده به طور کامل (پوست – گوشت – هسته) در روغن زیتون به صورت خوراکی جهت درد مفاصل، خارش پوست و رشد مو توصیه شده است.

عرق شکوفه سنجد، ضد نفخ مؤثری برای معده می باشد. یکی از دانشمندان گفته است میوه سنجد گوشت براستخوان می رویاند و انسان را فربه می کند. پوست را تقویت کرده و کلیه ها را گرم نگه داشته و مانع از تکرر ادرار می شود. در هند از روغن هسته آن لعوق یا شربت غلیظی درست می کنند که در التهاب غشاهای مخاطی همراه با ترشح همانند انواع زکام و نیز در موارد عفونتهای برونشها مصرف می نمایند.
در اسپانیا از شیره گل سنجد برای قطع تب های مهلک و خطرناک استفاده می شود. میوه سنجد از نظر طب سنتی،طبیعت سرد و خشک دارد و مقوی و مفرح است،ضد تهوع و صفرا بر نیز می باشد. سنجد به ویژه خام آن برای بند آوردن اسهال نافع است.
جوشانده گل سنجد برای بیماریهایی مانند فلج و کزاز و نیز برای قلب و زخمهای ریوی و تنگی نفس مفید است و برای تقویت معده و کبد و باز کردن گرفتگیها و تحلیل گاز معده و یرقان نافع می باشد