کاشان نیوز- علی حمیدیان*: منابع طبیعی هر جامعه ثروت آن جامعه است که فقط به نسل حاضر تعلق نداشته بلکه میراثی است که باید برای آیندگان باقی بماند. اگر بخواهیم در آینده جامعه بهتری داشته باشیم باید در جهت حفظ، احیا و توسعه این منابع بیش از پیش بکوشیم. در غیر این صورت جهان آینده؛ جهانی توام با فقر، گرسنگی و محیط آلوده و غیرقابل زندگی خواهد بود. بیابان به عنوان یکی از عرصه‌های منابع طبیعی به صورت زیر تعریف می‌گردد:
” بیابان، منطقه‌ای است با بارندگی ناچیز و کمتر از تبخیر سالانه، با پراکنش نامناسب، منابع آب محدود و پوشش گیاهی فقیر “
بیابان‌های جهان و نحوه مدیریت آنها با گذشت زمان از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شوند و از تهدیدات جدی برای محیط زیست بشری در دوران معاصر محسوب می‌شود. گستره بیابان‌ها بسیار متنوع است و از بیابان‌های گرم و ارتفاعات پایین تا بیابان‌های سرد و مرتفع را دربر می‌گیرد.
بیابانزایی، تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب ناشی از عوامل مختلف از جمله تغییرات آب و هوایی و فعالیت‌های انسانی. سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور عوامل انسانی موثر در فرایند بیابانزایی را افزایش جمعیت، چرای مفرط از پوشش گیاهی، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، توسعه صنایع و تغییر کاربری اراضی دانسته است.
خسارات و زیان‌های بیابانزایی:
۱٫ طوفان‌های گرد و غبار و حرکت ماسه‌های روان منجر به بیماری‌های چشمی، عفونت‌های تنفسی و ریوی می‌شود.
۲٫ دفن شدن روستاها در زیر توده‌های ماسه
۳٫ تهاجم ماسه‌های روان موجب اختلال در تاسیسات زیربنایی و صنعتی، فرودگاه‌ها و سیستم‌های نظامی مانند ایستگاه‌های رادار و … می‌شود.
۴٫ مسدود نمودن جاده‌ها و راه‌های ارتباطی.
۵٫ پر شدن دریاچه‌های پشت سدها، کانال‌های آبرسانی و قنات‌ها.
۶٫ کاهش بازدهی زمین‌های کشاورزی.
بیابان‌زدایی، فعالیت‌هایی را شامل می‌شود که بخشی از توسعه یکپارچه و جامع سرزمین در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب در راستای توسعه پایدار را دربرگرفته و اهداف آن عبارت است از:
• جلوگیری و یا کاهش تخریب سرزمین.
• احیای زمین‌های جزئا تخریب‌شده.
• احیای زمین‌های بیابانی شده.
سالیانه در ایران، ۵/۱ میلیون هکتار به سطح بیابان‌ها افزوده می‌شود.
برپایه مطالعات باستان‌شناسان و شواهد جای مانده به نظر می‌رسد که ایرانیان از دیرباز با پاره‌ای از فرآیندهای موثر در تخریب سرزمین آشنا بوده و به هدف مهار آنها، کوشش‌هایی را به سامان رسانده‌اند.به عنوان مثال نزدیک به ۳۰۰۰ سال پیش، ایرانیان با اختراع ” کاریز”، شگردی مناسب، پایدار و کم‌هزینه را برای بهره‌برداری از آب‌های ناپیدا به جهانیان داشته‌اند که می‌توانست نشانه‌های بیابانزایی را به تاخیر اندازد.
جنگل‌ها قبل از ملت‌ها و بیابان‌ها بعد از ملت‌ها به وجود آمده‌اند.
*-کارشناس مهندسی منابع طبیعی
